Epistaksa: zašto nos krvari?

Naučni naziv za ono što se obično naziva “krvarenje iz nosa” – gubitak krvi iz nosa – je epistaksa. Poreklo naziva potiče od grčke reči „epistazo“, što znači „kapati, kap po kap“. Krvarenje iz nosa može biti izazvano različitim faktorima. Hajde da zajedno istražimo njihovu fiziologiju i uzroke, u ovom detaljnom članku.

Fiziologija epistakse i neki podaci

Epistaksa je vrsta krvarenja iz nosa koju oko 60% ljudi doživi tokom svog života, prema istraživanju objavljenom 2009. u naučnom časopisu The New England Journal of Medicine: prilično neverovatna učestalost, zbog činjenice da je sluzokoža u našoj nosnoj šupljini posebno bogata krvnim sudovima, koji mogu da puknu i krvare. Krvarenje iz nosa preovlađuje kod dece mlađe od 10 godina i ponovo se povećava nakon 35. godine. Međutim, moramo istaći da se samo u oko 6% slučajeva ispostavi da je epistaksa medicinski problem. Ogromna većina krvarenja iz nosa – otprilike 90% – uključuje samo prednji deo nosnih šupljina, što odgovara specifičnoj oblasti zvanoj Kiselbahov pleksus (Kiesselbach’s plexus). Preostalih 10% nazalnih krvarenja potiču iz zadnjeg dela nosa i češće su kod odraslih starijih od 60 godina: deo nazalne sluzokože povezan sa ovom vrstom epistakse poznat je kao Vudrafov pleksus (Woodruff’s plexus). Poznavanje razlike između ove dve vrste nazalnog krvarenja je važno jer Vam omogućava da napravite razliku između anteriorne epistakse, sa krvarenjem samo iz nozdrva, i posteriorne epistakse, koja dovodi do odliva krvi u nazofarinks.

Lokalni uzroci krvarenja iz nosa

Pojava krvarenja iz nosa može biti uzrokovana lokalnim problemima ili opštijim uzrocima, kao što je krvni pritisak. Lokalizovano krvarenje je često izazvano nekim oblikom povrede: na primer, mnoga deca imaju naviku da čačkaju nos, a svi mi ponekad previše snažno izduvamo nos; u ovim slučajevima vrlo lako dolazi do pucanja krvnih sudova nosne pregrade. Još jedan od najčešćih lokalnih uzroka krvarenja iz nosa je suv vazduh, kome smo izloženi i u zagrejanim i u klimatizovanim sredinama: niska vlažnost vazduha koji udišemo, zaista, dehidrira nazalnu sluzokožu i izaziva stvaranje krasta sa svrabom. Češanje, ili čak jednostavno često dodirivanje nosa, moglo bi izgrebati ili otkinuti kraste, uz posledično krvarenje. Konačno, epistaksa takođe može biti simptom tekuće infekcije respiratornog trakta, kao što je prehlada ili sinusitis.

Opšti faktori rizika povezani sa epistaksom

Među naučno utvrđenim opštim faktorima rizika od epistakse, kada se javlja učestalo i obilno, svakako se mora navesti hipertenzija, bolest cirkulatornog sistema koja je česta u starijoj dobi i vrši prekomerni pritisak na zidove krvnih sudova. Ali ima još toga: bolesti srca i dijabetes takođe mogu izazvati epistaksu. U drugim slučajevima, nazalna krvarenja su povezana sa uzimanjem lekova za razređivanje krvi (lekova protiv tromboze ili antikoagulanasa), posebno kod starijih osoba čija je sluznica veoma ranjiva zbog starosti i čiji kapilari mogu biti krhkiji – u visoko vaskularizovanom, prednjem delu nosa.